Hoe de king zijn kroon kreeg
Felicitaties aan de Scania V8, voor 50 jaar emotion meets logic. We blikken terug op een aantal mijlpalen en mensen die van deze motor een ware legende hebben gemaakt – de onbetwiste ‘King of the road’.
Als we één persoon moeten bedanken voor de ontwikkeling van de motor die een van de grootste successen van Scania werd, dan is het wel Bengt Gadefelt. Het legendarische Hoofd Design van de Scania-dieselmotoren van de jaren zestig tot tachtig van de vorige eeuw werd vaak ‘de vader van de Scania V8’ genoemd, en voorzag de behoefte aan vrachtwagenmotoren die konden voldoen aan de groeiende vraag naar meer vermogen, vooral voor houttransport en zwaar langeafstandstransport.
In het begin van de jaren zestig konden de zes lijnmotoren van Scania met een vermogen van 8 en 11 liter 250 pk bereiken, een vermogen dat voldoende was voor het langeafstandsvervoer van die tijd. Maar de ingenieurs bij Scania (toen nog Scania-Vabis genaamd) beseften dat een dergelijk vermogen in de toekomst niet voldoende zou zijn en besloten de markt voor motoren op zijn kop te zetten.
Gadefelt, bekend om zijn informele leiderschapsstijl en om zijn gewoonte om over de blauwdrukken van de ontwerpingenieurs te leunen en nuttige tips te geven, kreeg de taak om leiding te geven aan de ontwikkeling van een krachtigere motor, nadat Scania in 1962 de beslissing hiertoe had genomen.
“We realiseerden ons dat er ongeveer 350 pk nodig was om goed ‘rijgedrag’ te bereiken. Dat betekende ongeveer 100 pk meer dan onze andere motoren,” zei Gadefelt later toen hij terugkeek op het project.
De vraag naar krachtigere vrachtwagenmotoren viel op een handige manier samen met de trend van meer compacte frontstuurtrucks in plaats van de torpedotrucks die na de oorlog het zwaar transport hadden gedomineerd. Maar er was één probleem: hoe monteer je een grotere, achtcilinder lijnmotor onder een frontstuurcabine?
Scania’s eerste V8, de 14-liter motor, had de inmiddels iconische V-vormige klepdeksels. Dit onderdeel komt uit een 350 pk-motor van 1974 uit het Scania-museum in Södertälje, Zweden.
Een echte zeldzaamheid: een van de prototypes van een V8 met een hoek van 72 graden die werd ontwikkeld als opvolger voor de oorspronkelijke 14-liter V8. Het bleef een prototype en werd nooit gebruikt.
Krachtig maar compact
Het concept dat Gadefelt en zijn collega’s bedachten, bevatte een krachtige maar toch zeer compacte krachtbron: een 90-graden V8 met een 14,2 liter slagvolumemotor. Dit aandrijfconcept had alle kenmerken die Scania’s ingenieurs zochten: goed tractievermogen bij lage motorsnelheden, weinig schakelen en voldoende extra vermogen over het gehele motortoerentalbereik.
Het eerste model dat was uitgerust met de nieuwe motor, de LB140, werd al snel goed ontvangen in de transportsector. Klanten waardeerden het uiterlijk van de motor, met zijn V-vormige kleppendeksels op individuele cilinderkoppen, en waren enthousiast over het hoge vermogen van 350 pk in combinatie met een koppelcurve die het gebruik van lage motortoerentallen stimuleerde. En natuurlijk was er het kenmerkende geluid: het gegrom dat een van de best gewaardeerde eigenschappen van de V8 zou worden.
“Scania creëerde een zeer robuuste motor die zeer lang kon meegaan, zelfs voor veeleisende taken,” aldus Ulf Wallin, een voormalige Assistant Chief Engineer bij Scania. “Met de V8 zijn we erin geslaagd om een motor te presenteren die door zijn hoge vermogen en zijn capaciteit om bij lage toerentallen te rijden een laag brandstofverbruik had. En in tegenstelling tot andere lijnmotoren met een hoog vermogen had de V8 bescheiden slijtage van assen, versnellingsbakken en andere onderdelen van de aandrijflijn.”
De V8 werd 'bedreigd'
Scania vervaardigde in totaal meer dan 170.000 14-liter V8-motoren, waarmee dit veruit de bestverkochte motoren in het segment met hoog vermogen werden. Dus een compleet succesverhaal?
Niet helemaal. Eind jaren tachtig werd de toekomst van de V8-motor bedreigd, toen Scania aan een van zijn grootste cabinerevisies ooit werkte, wat zou uitmonden in de 4-serie die in 1995 werd gelanceerd. Plotseling was deze motor door alle uitdagingen om een V8-motorblok in het ontwerp te passen, niet langer een voor de hand liggende keuze.
De ingenieurs van Scania verdeelden zich in twee kampen. Sommigen waren voorstander van het idee van een zescilinder 11- en 14-liter ‘combinatielijnmotor’ die volledig zou profiteren van het modulaire systeem van het bedrijf. Maar de anderen benadrukten het belang van de V8 voor het merk Scania. Zoals één Chief Engineer zei: “Onze V8 draagt ook bij aan de verkoop van onze andere producten.”
Gelukkig kreeg deze laatste mening de overhand.
72-graden prototype
Enkele jaren later moest Scania opnieuw een technische keuze maken: hoe moest de nieuwe injectietechnologie die de motor nodig had om te voldoen aan de nieuwe Euro 3-emissiewetgeving worden geïntegreerd? Om deze uitdaging op te lossen, begonnen de ingenieurs van Scania met de ontwikkeling van een volledig nieuwe motoropstelling: een V8 met een smallere hoek van 72 graden. Er werden ongeveer 12 prototypes gebouwd, waarvan er een paar nog steeds bestaan in een wat stillere hoek van de R&D-afdeling van Scania.
Maar op dit punt mengde een bepaalde senior ingenieur zich in de discussie: Bengt Gadefelt. “Hij waarschuwde dat de 72-graden motor een zeer complexe indeling zou hebben,
vooral de krukas,” herinnert zich Håkan Fransson, een gepensioneerde voormalige Chief Engineer bij Scania.
“Uiteindelijk, toen we een andere injectieoplossing hadden geselecteerd, kozen we ervoor om in plaats daarvan een geheel nieuwe 90-graden 16-liter motor te ontwikkelen,” zegt hij.
Dus zelfs voor een trouw werkpaard als Scania’s originele 14-liter V8 kwam de laatste ronde dichterbij. Emissiewetgeving en milieuvereisten waren met de komst van Euro 3, 4 en 5 steeds strenger geworden, en in het midden van de jaren negentig bereidde Scania zich voor op een belangrijke technologische stap: de ontwikkeling van een volledig nieuwe V8-motor ter vervanging van de 14-liter motor.
Bengt Gadefelt, Hoofd Design van Scania dieselmotoren van de jaren zestig tot eind jaren tachtig.
In 2000 kwam de grote overstap van de 14-liter V8 naar het nieuwe 16-liter motorplatform.
Nieuw millennium, nieuw platform
Met de komst van het nieuwe millennium werd de oorspronkelijke legende uiteindelijk vervangen door de aanzienlijk krachtigere 16-liter V8, met een vermogen van 480 en 580 pk bij 1900 tpm en een koppel tot 2700 Nm – meer dan het dubbele van de oorspronkelijke V8 uit 1969.
Een andere belangrijke stap die Scania met deze nieuwe motor maakte was modularisering: veel componenten, waaronder de cilinder, werden ook gebruikt bij de lijnmotoren. Het modulaire concept is van enorm belang voor synergieën in de ontwikkeling en productie van Scania, maar is ook voordelig voor klanten, omdat het de service en het gebruik van reserveonderdelen vergemakkelijkt.
De projectmanager voor het nieuwe D16-motorplatform was Jonas Hofstedt, die nu Vice President bij Scania R&D is. “Op persoonlijk niveau is dit nog steeds het hoogtepunt van mijn 35-jarige carrière bij Scania,” zegt hij.
Het kernteam van Hofstedt was een hechte groep van slechts tien mensen, en had de verantwoordelijkheid om allerlei verschillende eisen te integreren: leveranciers zoeken, een nieuwe productielijn opzetten, het nieuwe ontwerp in het chassis passen en, last but not least, een motor ontwikkelen die zich qua prestaties en betrouwbaarheid kon meten met het imago van zijn voorganger.
“Ik ben erg trots op het resultaat,” zegt Hofstedt nu. “Het 16-liter V8-platform van Scania werd een succes dat geen enkele concurrent kon evenaren. Sinds de lancering heeft het een welverdiende reputatie in het segment met hoog vermogen en vormt het de basis waarop de verbeterde en sterk presterende motor van tegenwoordig is gebouwd.”
Na de lancering van de 16-liter V8 in 2000 ging het werk binnen de motorontwikkeling van Scania verder. In 2005 lanceerde het bedrijf zijn breedste assortiment motoren tot nu toe, waaronder V8’s met 500, 560 en 620 pk voor Euro 3-, Euro 4- en Euro 5-motoren met een koppel tot 3000 Nm. Hierbij maakten de ingenieurs gebruik van technologieën die op een zo efficiënt mogelijke manier voldoen aan de milieuvereisten voor alle soorten transport.
Belangrijke stap in de ontwikkeling
Vanwege de snel naderende Euro 6-wetgeving had Scania alles op alles gezet om alle nieuwe motortechnologieën die het bedrijf had ontwikkeld te combineren: uitlaatgasrecirculatie, variabele turbogeometrie, common-rail hogedrukbrandstofinjectie, selectieve katalytische reductie en deeltjesfiltering. Tel daarbij nog Scania’s eigen technologie voor motor- en uitlaatgasbeheer op, die nu in één systeem werd geïntegreerd. Al deze technologieën zouden later in de V8 geïmplementeerd worden.
In 2010 kwamen al deze functies samen toen Scania een belangrijke ontwikkelingsstap zette met de 16-liter motor, waarbij het slagvolume toenam van 15,6 tot 16,4 liter en er een nieuw, lichter en toch sterker cilinderblok in CGI (verdicht grafietijzer) werd geïntroduceerd. Tegelijkertijd presenteerde Scania de krachtigste vrachtwagenmotor ter wereld tot nu toe: een V8 van 730 pk met een maximumkoppel van 3500 Nm. Met de R 730 was er een nieuwe legende ontstaan.
In de daaropvolgende jaren ging men onvermoeibaar door met de ontwikkeling van motor en cabine. Tegen de tijd dat Scania in 2013 zijn nieuwe Streamline-trucks introduceerde, presenteerde het bedrijf ook zijn tweede generatie Euro 6-serie, waaronder de 520, 580 en 730 pk sterke V8-motoren.
Een reeks hernieuwbare brandstoffen
In lijn met het steeds toenemende milieubewustzijn bleef Scania ook motoren ontwikkelen die op een reeks hernieuwbare brandstoffen konden draaien. Elke V8-truck die sinds 2015 is geproduceerd kan op biodiesel-HVO rijden, en het bedrijf biedt ook verschillende motoralternatieven voor biodiesel-FAME.
Tegelijkertijd met het 125-jarig bestaan van het bedrijf in 2016 introduceerde Scania een volledig nieuw assortiment vrachtwagens. Deze grootste productlancering ooit in de geschiedenis van het bedrijf was het resultaat van tien jaar ontwikkeling en een investering van meer dan 20 miljard SEK (2 miljard euro).
Het jaar daarop presenteerde het bedrijf de gloednieuwe V8-motor voor de nieuwe generatie trucks,
met een verder versterkt cilinderblok om in de toekomst een nog hogere druk aan te kunnen.
De nieuwe V8 bouwde voort op veel van de succesvolle kenmerken van eerdere generaties, maar van de ongeveer 650 componenten waaruit de gehele motor bestaat, waren er 200 volledig nieuw. Het team dat de nieuwe V8-motor ontwikkelde, had zich gericht op vier belangrijke gebieden: het verhogen van de brandstofefficiëntie met vijf tot acht procent om de winstgevendheid van klanten te verbeteren, het verbeteren van de onderhoudsvriendelijkheid om de uptime van voertuigen te verhogen, het verbeteren van productieprocessen om de kwaliteit te verhogen en een eigentijds ontwerp dat een nieuwe generatie van Scania zou vertegenwoordigen.
Koelvloeistofpomp van een 16-liter motor uit 2012. De variabele koelvloeistofpomp is door Scania ontwikkeld in samenwerking met een van zijn leveranciers.
DC16 Euro 6 V8 diesel
Cruciale feedback van klanten
Maar wat zouden de V8’s van Scania zijn zonder de mensen die ze elke dag, 24/7, onder alle omstandigheden gebruiken? De V8-klanten hebben een speciale positie binnen de R&D-afdeling van Scania. Ze zijn zeer bekwaam en loyaal en van groot belang voor Scania voor het testen van nieuwe modellen en nieuwe functionaliteit, niet alleen voor de V8’s, maar ook voor de ontwikkeling in het algemeen.
Een van de nieuwste testrijders voor Scania is Rickard Sjöstrand, een Zweed die tussen 2016 en 2017 de nieuwe V8-generatie van Scania heeft getest, een S 650 6×2 Euro 6.
“De motor is echt krachtig en werkt goed,” zei hij. “Je zou denken dat een grotere motor meer brandstof verbruikt, maar hij verbruikt in feite drie liter minder per 100 kilometer dan mijn vorige Scania V8.”
Alleen al het starten van de motor was een genoegen voor Sjöstrand: “Deze nieuwe motor gromt nog beter.”
Björn Westman, een manager met vele jaren ervaring als Hoofd Engine Development bij Scania, zegt dat de V8-testrijders in de loop der jaren buitengewoon nuttige feedback aan de R&D-afdeling van Scania hebben gegeven.
“Hun waardevolle feedback heeft niet alleen veel betekend voor onze ontwikkeling van de V8, maar ook als nevenresultaat voor onze motorontwikkeling als geheel,” aldus Westman. “Het betekende dat we ons op het hoogrendementsegment en het hele concept van ‘King of the road’ konden blijven richten.”
En Scania zal het concept van ‘King of the road’ zeker aanhouden, met de V8 als basis. De legende – inclusief de kenmerkende lage grom – zal blijven voortleven.
Deel dit bericht: